Korenmolen De Hoop

De Oude Molenweg ontleent haar naam uiteraard aan een molen. In de jaren na 1870 werden er diverse molens in Heerenveen bijgebouwd. De stoommachines waren te duur en men stond heel wantrouwend tegenover de "vuurmachines". De kolen waren toen destijds duur en wind kostte niets. Op 4 januari 1873 kocht Simon Slagman 2 percelen grond ten zuiden van de toenmalige Rijksstraatweg, van het R.K. Kerkbestuur Parochie van de Heilige Geest te Heerenveen voor fl.2000. Hij kreeg dat zelfde jaar toestemming van Gedeputeerde Staten van Friesland voor de bouw van een nieuwe wind korenmolen. De heer Slagman was pelmolenaarsknecht van beroep wonende te Berlicum en afkomstig van Metslawier, getrouwd met Trijntje Dirks Radersma, hij had tot 12 mei 1873 molen "Welgelegen" aan de Fok voor een bepaalde tijd gehuurd.

De nieuwe korenmolen "de Hoop" had een vlucht (wiekslag) van 21.5 meter. Van het bijbehorende molenhuis ging het verhaal dat het behekst was omdat er geen enkele spijker in verwerkt was. Alle verbindingen waren met houten pennen gemaakt. De heer Slagman adverteerde in 1874 met varkensvoer, gort en boekweitmeel en het best bakkend roggebloem.

Molenaar Jan Johannes van der Ley

sample imageVolgens de koopakte van 13-01-1877 koopt Jan Johannes van der Ley, getrouwd met Baukje Gosses Hiemstra en wonende te Vrouwenparochie, molen "de Hoop" omschreven als koren- en pelmolen met huis en stalling en vrije stede en grond alsmede een deel van een watermolen voor fl 10.000,- van Simon Slagman. Op 11 mei 1877 verhuist Jan Johannes van der Ley naar Heerenveen, op 17-03-1886 koopt hij een koren/pelmolen met woonhuis te Stiens, hij verhuist in 1886 met zijn gezin naar Stiens. In de periode 1886 tot en met 1894 is Hermanus Albertus Vosman molenaar geweest op molen De Hoop (huur of zetbaas), de molen was tijdens die periode nog in eigendom van J.J.van der Ley.

Molenaar Sjoerd Jacob Voetberg

sample imageVolgens de koopakte van 13-04-1895, koopt Sjoerd Jacob Voetberg korenmolen "de Hoop" met huizinge c.a. voor fl.8900,- van Jan Johannes van der Ley. De meesterknecht Sjoerd Jacob Voetberg uit Oldeboorn was werkzaam op de molen "Het Fortuijn" van eigenaar Dirk Nicolaas Habermehl, aan de Uiterbuurtweg te Nieuwveen, een klein agrarisch dorp in het noordoosten van Zuid-Holland. Na het overlijden van eigenaar Dirk Nicolaas Habermehl, vermoedelijk aan de gevolgen van cholera, moest zijn uit Nieuwkoop afkomstige vrouw, Maria Petronella Praagman, een krachtige, gelovige vrouw, het bedrijf voort zetten. Sjoerd kreeg van haar de vrije hand om de molen draaiende te houden. Een jaar later kwam zijn broer Wiebe om te helpen.

Op 4 mei 1894 trouwde Sjoerd met de molenaarsdochter Christina Sophia Habermehl te Nieuwveen. Uit een akte voor huwelijkstoestemming van 05-04-1894 blijkt, dat Sjoerd officieel in Oldeboorn woont en Christina in Nieuwveen, het echtpaar verhuisde naar Heerenveen. Zijn broer Wiebe hield de molen in Nieuwveen draaiende. Nicolaas Habermehl, zoon van Dirk Nicolaas, moest van zijn moeder het vak onder vreemden leren en kwam in 1896 in de leer bij zijn zwager Sjoerd in Heerenveen. In 1898 keerde hij terug en nam de leiding van de molen over. Wiebe bleef hem nog een jaar helpen voordat hij ook terug ging naar Heerenveen.

Sjoerd had diversen knechten in dienst zodat de zaken goed konden lopen, o.a. zijn broer Wiebe Voetberg, Sake Heemstra (1905-1907) en Marten Meester (1907-1910). Thuis kreeg het echtpaar Voetberg een zware slag te verwerken. Op tragische wijze kwam hun negenjarige dochter Geesje op 17 september 1904 te overlijden. De kinderen van de Gereformeerde School legden op haar grafje een bloemen krans. Misschien was dat de reden, dat het echtpaar besloot om in 1910 naar Winsconsin (Amerika) te emigreren, het echtpaar verhuisde later naar Conrad (Montana).

Verkoop maandag 21 Maart 1910

Verkoop: Wind-Koornmolen, Burgerhuizinge en Bouwterreinen bij elkander onder Heerenveen. Notaris BARENDS zal maandag 21 maart 1910, 's avonds 6 uur, op de bovenzaal in Hotel GROEN te Heerenveen, veilen en 14 dagen later op de bovenzaal van het koffiehuis "DE DRIE GEMEENTEN" aldaar, ook 's avonds 6 uur, voor den Heer S.J. VOETBERG, wegens vertrek naar elders, ten finalen aanbieden:

  • 1. Bovenbedoelde, in 1873 nieuw gestichte en in volle werking zijnde zeer beklante Wind-Koornmolen "de Hoop" genaamd, waarin zoo goed als nieuwe MOTOR van 16 paardekracht, voor afzonderlijke malerij, met daaraan verbonden ruim GRAANPAKHUIS en SCHUUR met 8 koestallen en stalling voor 4 paarden, met ERF en GROND, alles in besten staat van onderhoud, gunstig staande en gelegen ten westen van de Rijksstraatweg te Heerenveen.
  • 2. Net BURGERHUIS met ruim ERF en GROND bij dien molen, het huis bevat 2 voorkamers, alcove, flinken kelder, keuken, kantoor, enz.
  • 3. Acht flinke Bouwterreinen, vóór de burgerhuizinge gelegen.
  • 4. Vruchtbaar Weiland welk met beste Vruchtbomen ten zuiden van den molen en van de burgerhuizinge.
  • Een en ander ter oppervlakte van 0.88.87 is in de verkoopboekjes breder omschreven. Bezichtiging alle werkdagen, gevolgelijk op Zondagen niet. Aanvaarding en betaling 12 Mei 1910.

    • Afloop verkopingen

    Heerenveen 5 april 1910 ten overstaan van notaris Barends, alhier, voor den heer S. J. Voetberg.
  • Perc. 1, molen, kopers K. Kalt en J. M. Visser alhier, voor f 3400,
  • Perc. 2, huis, koper H. v. Dam, Terband, voor f 2265,
  • Perc. 3 en 4, bouwterreinen, W. v. Riesen en Johs. de Haan, alhier, voor tweemaal f 375,
  • Perc. 5, ld., K. Strikwerda, alhier, f 380,
  • Perc. 6, ld., Jongema, Irnsum, f 38O,
  • Perc. 7, id., F. Overdiep, alhier, f 390,

    • Notaris BARENDS heeft op Vrijdag 8 April 1910, 's morgens om 9 uur, tegen contante betaling, voor en ten huize van den heer S. J. VOETBERG, wegens vestiging elders, een nette inboedel, molenaarsgereedschappen en levende have verkocht.

    K.Kalt en J.M.Visser kochten dus ieder de helft van de molen. Karel Johannes Kalt overleed op 4 januari 1912 waardoor zijn helft, volgens de boedelscheiding akte van 25-07-1912, toebedeeld werd aan zijn echtgenoot Cornelia Bosma. Cornelia kocht, volgens de koopakte van 22-02-1912, van J.M.Visser de andere helft van de windkorenmolen "de Hoop" met huis en grond voor fl.2200,-.

    In de Hepkema's courant van 11 oktober 1913 komen we de volgende advertentie tegen: Notaris VERKOUTEREN te Heerenveen zal vrijdag 17 oktober e.k., 's avonds 8 uur, in 't café "DE DRIE GEMEENTEN" te Heerenveen, veilen: Voor Mej. de wed. K. J. KALT.(Cornelia Bosma) De WINDKOORNMOLEN "de Hoop" met daarbij behoorende gereedschappen en HUIS, SCHUUR, ERF en REED, ten zuidwesten van den Rijksstraatweg te Heerenveen, groot 0-20-30 h.a., in huur bij H. Noordbruis, hij is van 1 Mei 1911 tot en met 1913 nog molenaar geweest op molen "de Hoop".

    Uiteindelijk verkoopt Cornelia molen "De Hoop" met woonhuis, schuur en grond aan de Rijksstraatweg te Heerenveen voor een bedrag van fl.1950,- aan Jurjen Postma en Albert Kingma, beide aannemer en wonende te Hantum, dit vinden we namelijk terug in de provisionele en finale toewijzing akte van 17-10-1913.

    Op 09-05-1914 staat deze advertentie in de krant; Te koop Afbraak en Bouwterrein. Bij gesloten briefjes te koop het overblijvende van de molen met grond "De Hoop" bij Heerenveen, in massa en in 2 perceelen. Briefjes in te leveren voor of op Woensdag 20 Mei 1914 bij J.K.POSTMA te Hantum, alwaar de voorwaarden op aanvrage verkrijgbaar zijn. Uit meerdere advertenties blijkt dus, dat Jurjen Postma en Albert Kingma handel drijven in diverse molens.

    Molen "De Hoop" te Oudleusen

    sample imageIn 1914 werd de molen verkocht aan Hendrik Jan Garssen, wonende te Oudleusen. De onderbouw van de molen werd steen voor steen afgebroken en aan de Hessenweg te Oudleusen steen voor steen weer opgebouwd, de molen kreeg de naam "Molen de Hoop van Garssen". De molen is daar maar kort in gebruik geweest want in 1918 werd door het plaatsen van een petroleummotor, de korenmolen overbodig. Wat er nu nog van over is, betreft een deel van de onderbouw en het pakhuis.

    Het bijbehorende molenhuis te Heerenveen bleef na verdwijning van de molen bestaan, het is eerst een groentewinkel geweest en later een woonhuis. Het is het witte huis aan de Oude Molenweg nr. 1. Op 17-11-2017 is deze woning, na vele jaren van leegstand, verkocht en heeft er een renovatie plaats gevonden. De trekvaart waar de granen en melen af en aan werden gevoerd, lag haaks op het "Molenpad" nu de Oude Molenweg, lopende van noord naar zuid vanaf het Breedpad tot de Rottumerweg naast de Oude Molenweg 5 en achter de woningen aan de oostzijde van de Pier Panderstraat.

    Molen "De Hoop" te Losser

    sample image In de nacht van 14 december 1921 brak er brand uit in de Kellerhuis/Lakerinksmolen te Losser, deze brandde samen met het woonhuis tot de grond toe af. De afgebrande Beltmolen werd in 1922 vervangen door molen "De Hoop van Garssen" uit Oudleusen, die over het spoor naar Losser vervoerd werd, de naam "De Hoop" werd door Lakerink overgenomen. Doch ook in Losser had men geen vooruitziende blik want in 1926 werd de molen buiten bedrijf gesteld, in 1943 werden de wieken eraf gehaald. In 1953 is het bovenste gedeelte van de molen afgebroken in opdracht van Louis Kellerhuis (kolenhandelaar), die van het onderste gedeelte een kolenopslag maakte.

    De beide zoons van Louis Kellerhuis hebben de molen in westelijke richting met een lier omgetrokken. De balken van de molen zijn gebruikt aan de nieuwe woning van Gerard Kellerhuis, de rest als afrasteringpalen door Gerard Nijkerken voor zijn weilanden in de Welp (in het Dinkeldal, aansluitend aan de Wilgenkamp). De maalstoel en een stel molenstenen zijn, na een tijdlang te zijn tentoongesteld in museum het Palthehuis in Oldenzaal, ondergebracht in de steenfabriek "De Werklust" te Losser. Bij de installatie in het Palthehuis werd ook mevrouw Kellerhuis uitgenodigd maar zij was daarbij niet aanwezig.

    Bron: Archief HeerenveenMidden - Delpher kranten